Van afhankelijkheid naar digitale soevereiniteit

De strijd om data is begonnen

In een wereld waar data onze belangrijkste grondstof is geworden, is de vraag niet óf je meet — maar hoe.

Data is het fundament onder moderne dienstverlening, beleidskeuzes en communicatie. Maar die kracht vraagt om verantwoordelijkheid. Zeker binnen publieke domeinen zoals overheid, zorg en onderwijs, waar burgers, patiënten en studenten mogen rekenen op zorgvuldige omgang met hun gegevens.

Tegelijkertijd groeit de complexiteit: waar worden die gegevens opgeslagen? Wie heeft toegang? Wat is de impact van veranderende wetgeving — zoals de AVG of het Schrems II-arrest — op tools die uit de VS komen? En hoe leg je dit uit aan toezichthouders, bestuurders of kritische burgers?

In dat spanningsveld vond recent nog een belangrijke verschuiving plaats: Piwik PRO — lang geprezen om zijn gratis ‘core’ analyticsoplossing — stapt over naar een volledig betaald model, met instapprijzen vanaf €35 per maand. Dat leidde tot gemengde reacties: frustratie bij sommige gebruikers, maar ook bezinning. Want: wat is digitale controle je waard?

Dit artikel maakt het verschil zichtbaar tussen digitale afhankelijkheid en digitale soevereiniteit. Geen theoretisch onderscheid, maar een fundamentele keuze: over grip op je data, over juridische risico’s, en over het vertrouwen van de mensen voor wie je werkt.

Want met Piwik PRO koop je geen software alleen — je investeert in transparantie, controle en een toekomstbestendige digitale infrastructuur.

Wat bedoelen we met afhankelijkheid?

Veel gebruikte analytics-tools — zoals Google Analytics of commerciële platforms uit de Verenigde Staten — zijn ontworpen om maximale schaal en dataverzameling te faciliteren. Maar dat model komt met een prijs: je levert controle in.

Je gebruikt de dienst, maar je data leeft in een infrastructuur waar je weinig invloed op hebt. De opslaglocatie ligt buiten Europa, de verwerking gebeurt in zwarte dozen, en wijzigingen aan het platform zijn eenzijdig.

Dat leidt tot structurele afhankelijkheid op meerdere niveaus:

• Data-opslag buiten de EU - denk aan Amerikaanse cloudservers, waarbij data automatisch onderhevig is aan wetgeving zoals de US CLOUD Act — die in conflict kan zijn met de AVG.
• Technische vendor lock-in - je bent gebonden aan het datamodel, de interface en exportmogelijkheden van de leverancier. Migreren is vaak complex en kostbaar.
• Beperkte transparantie - je weet niet precies hoe of waar data wordt verwerkt. Veranderingen in verwerking of infrastructuur gebeuren zonder je inspraak.
• Compliance-risico’s - sinds het Schrems II-arrest staat doorgifte van persoonsgegevens naar de VS juridisch op losse schroeven. Toch gebeurt het dagelijks — vaak ongemerkt.
• Beperkte controle over privacy - instellingen voor IP-anonimisering, cookiebeheer of dataretentie zijn beperkt of alleen op globaal niveau in te stellen.

In sectoren waar vertrouwen cruciaal is — zoals gemeenten, ziekenhuizen of onderwijsinstellingen — vormt afhankelijkheid een reëel risico. Niet alleen juridisch, maar ook maatschappelijk. Digitale afhankelijkheid wordt zichtbaar in de raadszaal, de auditrapportage en het vertrouwen van burgers.

Wat betekent soevereiniteit?

Digitale soevereiniteit is het vermogen om als organisatie zelf de regie te voeren over je data. Niet alleen technisch, maar ook juridisch, bestuurlijk en (last but not least) moreel. Je bepaalt zelf waar data wordt opgeslagen, hoe die wordt verwerkt en wie daar toegang toe heeft. Je hoeft niet te vertrouwen op de beloftes van buitenlandse leveranciers — je maakt je eigen keuzes, onder je eigen voorwaarden:

• Europese data-opslag - je kiest voor opslag binnen de EU of zelfs binnen Nederland, bij voorkeur bij een ISO-gecertificeerde hostingpartner. Geen doorgifte naar derde landen.
• Volledige toegang en rechtenbeheer - jij bepaalt wie toegang heeft tot welke gegevens, met welk doel, en op welk moment. Per gebruiker, per dataset.
• Transparantie en verantwoording - je kunt op elk moment aantonen hoe data wordt verwerkt — met logboeken, audittrails en rapportages richting bestuur en toezichthouders.
• Technische vrijheid - dankzij open API’s, server-side tagging en exportmogelijkheden koppel je het platform aan je eigen tools en processen.
• Exit zonder zorgen - je zit niet vast. Je data blijft van jou. Verhuizen naar een ander platform? Dat kan — zonder dataverlies of juridische valkuilen.

Voor publieke organisaties is dit geen luxe, maar een maatschappelijke plicht. Burgers, patiënten en studenten moeten erop kunnen vertrouwen dat hun gegevens niet alleen veilig zijn, maar ook in vertrouwde handen blijven.

Waarom dit juist nu belangrijk is

De discussie over datasoevereiniteit is niet nieuw — maar de urgentie is groter dan ooit. Organisaties in het publieke domein staan onder druk van regelgevers, burgers én bestuurders.

• Toezichthouders treden harder op - de Autoriteit Persoonsgegevens en Europese toezichthouders leggen boetes en dwangmaatregelen op aan organisaties die persoonsgegevens onvoldoende beschermen of data buiten de EU verwerken.
• Media en burgers kijken mee - gemeenten die Google Analytics gebruiken. Ziekenhuizen met Amerikaanse cloudapplicaties. Onderwijsinstellingen zonder inzicht in datastromen. Deze kwesties halen het nieuws — en dat raakt direct aan publieke perceptie en reputatie.
• Cyberveiligheid is bestuursverantwoordelijkheid geworden - besturen willen zekerheid: waar staat onze data, wie kan erbij, wat als er een datalek is? Je wilt kunnen aantonen dat je infrastructuur AVG-proof én toekomstbestendig is.

In die context biedt Piwik PRO meer dan alleen een analytics-platform: het biedt rust, controle en juridische dekking. Het stelt je in staat om verantwoording af te leggen — naar binnen én naar buiten.

Wat kost het echt?

Waarom €35 per maand voor digitale soevereiniteit geen struikelblok, maar een strategische no-brainer is.

Een gemiddelde organisatie in de publieke sector besteedt jaarlijks tussen de 3% en 10% van haar begroting aan marketing en communicatie. Daar vallen zonder moeite licenties voor social media monitoring, advertentiecampagnes of cms tools onder.

Maar hoeveel daarvan is gereserveerd voor compliance, privacy en databeheersing? Vrijwel niets. En dat is opvallend. Met Piwik PRO investeer je voor minder dan één dagcampagne per maand in:

• Meetcapaciteit die volledig binnen je eigen infrastructuur blijft;
• Controle over je persoonsgegevens en datastromen
• Juridische gemoedsrust richting bestuur, raad of inspectie.

Het gaat dus niet om wat het kost — maar wat je ermee voorkomt en mogelijk maakt.

Waarom Piwik PRO

In een landschap vol tools die ontworpen zijn om data te verzamelen en te exploiteren, is Piwik PRO gebouwd met een ander uitgangspunt: jij staat centraal, niet het platform. Waar andere analytics-tools vragen om concessies op het gebied van privacy of flexibiliteit, biedt Piwik PRO je volledige regie over hoe, waar en waarom je meet. Het platform sluit daarmee perfect aan op de behoeften van organisaties die compliant, transparant en verantwoord willen werken.

Wat maakt Piwik PRO anders dan de rest?

• Volledig GDPR-compliant - gehost in Europa, in landen zoals Nederland, Duitsland, Zweden of een ander land naar keuze.
• Ontwikkeld voor publieke en gereguleerde sectoren - denk aan gemeenten, ziekenhuizen, hogescholen en financiële instellingen — waar vertrouwen en verantwoording essentieel zijn.
• Flexibel in integratie en eigenaarschap - met open API’s, raw data exports en volledige toegang tot je eigen datasets.
• Transparante logging en audittrails - geen black box, maar inzicht in wat er gebeurt — tot op gebruikersniveau.
• Geen datadoorgifte naar derde landen - geen omwegen of juridische risico’s: jij bepaalt wie er toegang heeft, en waar je data blijft.

Afhankelijkheid versus Soevereiniteit: het verschil in één oogopslag

Van inzicht naar actie: op weg naar digitale soevereiniteit

De keuze voor soevereiniteit is geen alles-of-niets beslissing. Het is een proces — en dat begint met bewustwording. Hieronder zie je hoe organisaties stap voor stap kunnen groeien van afhankelijkheid naar eigenaarschap.

De route in vijf stappen:

• Stap 1 - Bewustwording - herken de risico’s van je huidige analytics platform. Waar staat je data? Wie heeft er toegang? Wat zijn de juridische implicaties?
• Stap 2 - Evaluatie - breng je wensen en eisen in kaart. Hoe belangrijk zijn controle, exporteerbaarheid, en naleving van de AVG voor jouw organisatie?
• Stap 3 - Migratieplan - stel een realistisch stappenplan op voor de overstap naar een soevereine oplossing zoals Piwik PRO — met betrokkenheid van IT, privacy officers en communicatie.
• Stap 4 - Inrichting - configureer je analytics omgeving: kies je hosting locatie, richt rollen en rechten in, en koppel consentmanagement en server-side tagging.
• Stap 5 - Verantwoording - leg verantwoording af naar bestuur en stakeholders met dashboards, logboeken en rapportages. Toon aan dat je grip hebt op je dataketen.

Conclusie: controle is geen luxe — het is noodzaak

Digitale afhankelijkheid is verleidelijk: snel geregeld, vaak gratis of goedkoop, en technisch bekend terrein. Maar op de lange termijn is het beperkend, risicovol en juridisch kwetsbaar.

Digitale soevereiniteit daarentegen is een bewuste keuze voor:

• Transparantie - richting gebruikers, burgers en bestuur
• Controle - over je infrastructuur, processen en juridische kaders
• Toekomstbestendigheid - zonder vendor lock-in of compliance-angst.

Ja, Piwik PRO is niet langer gratis. Maar wat je krijgt in ruil is geen product — het is rust, controle en vertrouwen. Voor jezelf. Voor de baas. En vooral: voor de mensen voor wie je werkt.